Αφισανάλυση: Justin Bieber - Never Say Never

Το ντοκυμαντέρ για τη ζωή του νέου ποπ σταρ των Η.Π.Α. (έστω κι αν είναι Καναδός) κάνει πρεμιέρα αύριο και, φυσικά, θα βγάλει εκατομμύρια από τα αμέτρητα κοριτσάκια που θα τραβήξουν τους μπαμπάδες τους να πληρώσουν ένα φουσκωμένο ποσό για εισιτήριο προβολής 3-D. Και μάλιστα με μωβ γυαλιά 3-D, μιας και είναι το αγαπημένο του χρώμα.

Ο Bieber με το σκηνοθέτη του Never Say Never, Jon Chu.
Στιλάτα πράματα.

Το ντοκυμαντέρ, αυτό, λοιπόν, διά χειρός Jon Chu, ενός σκηνοθέτη γνωστού για τα φαντασμαγορικά κινηματογραφικά αριστουργήματα Step Up 2, Step Up 3-D και το επερχόμενο Step Up 4 (σταθερή αξία ο άνθρωπος!), υπόσχεται πως θα είναι κάτι παραπάνω από ένα φαντασμαγορικό κινηματογραφικό αριστούργημα. Υπόσχεται πως θα μας περάσει ένα μήνυμα που όμοιό του δεν έχουμε ξανακούσει ποτέ μας, ακόμη κι ύστερα από τις τόσες αμερικάνικες ταινίες / σειρές / εκπομπές που έχουμε φάει στη μάπα επί δεκαετίες: να πιστεύεις στον εαυτό σου, να μην τα παρατάς, να κοιτάς ψηλά και να έχεις μεγάλα όνειρα.

Υπόσχεται, επίσης, πως θα θέσει νέα στάνταρ σε οποιαδήποτε κατηγορία, θα γίνει σημείο αναφοράς για μελλοντικά ντοκυμαντέρ, θα ανατινάξει τα μυαλά οποιουδήποτε θεατή, θα αλλάξει τις ζωές μας, τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα, σκεφτόμαστε, τρώμε και σκαλίζουμε τη μύτη μας.

Τι θα καταφέρει, όμως, στ' αλήθεια;

Ρίξτε μια ματιά σ' αυτή την αφίσα:

Χωρισμένη στα δύο, με τον Bieber στο κέντρο, με το μαλλί του να μοιάζει λες και χτενίζεται με κινητήρες αεροπλάνου και φορώντας τα πιο badass ρούχα που μπορούσαν να ράψουν δεκατριάχρονα αγοράκια σε ένα σκλαβοπάζαρο στην Κεντρική Αφρική για χάρη του. Αλλά αυτό που θέλω ν' αναλύσω δεν είναι ο Μπίμπερ(ό). Είναι το φόντο.

Στ' αριστερά, το παρελθόν του Μπίμπερου: Το Stratford του Καναδά. Γεμάτο χιόνι, κάτι πραγματικά χαρακτηριστικό της χώρας. Τα χρώματα είναι ασπρόμαυρα. Πολλές φορές συνδέουμε το ασπρόμαυρο με το παρελθόν, κάτι που προέρχεται πιθανότατα από τις φωτογραφίες που έβγαζαν οι παλιές εκείνες μηχανές που πλέον κάνουν παρέα στα σκονισμένα λουλουδάτα τραπεζομάντηλα στο πατάρι του παλαιοπωλείου. Το χρησιμοποιούν, επίσης, στα φλας-μπακ στις ταινίες.

Τι άλλο, όμως, προσπαθεί να πει αυτό το ασπρόμαυρο;

Στα δεξιά, βλέπουμε μια μεγαλούπολη. Πλούτος. Πολυκοσμία (σε αντίθεση με τον πληθυσμό 32.000 ατόμων που έχει το Stratford, όπως μας πληροφορεί η ταμπέλα στα αριστερά). Ουρανοξύστες. Απέραντοι δρόμοι. Και, το πιο προφανές, ζωντανά χρώματα.

Πάμε πίσω στο Stratford.

Μαυρίλα. Ασπρίλα. Γκριζίλα. Μουντάδα. Ερημιά. Συννεφιά. Μοναξιά. Κατάθλιψη. Σίγουρα όχι το πιο ελκυστικό (Glamorous! Fabulous!) μέρος για έναν σούπερ-σταρ. Εφόσον το αριστερό μέρος της αφίσας είναι το παρελθόν, συμπεραίνουμε ότι ο Bieber ξεκίνησε από το Stratford, ακόμη κι αν δεν ξέρουμε ότι γεννήθηκε εκεί. Η αφίσα μας πληροφορεί ότι τα πρώτα του βήματα έγιναν σε ένα χιονισμένο μέρος με 32.000 κατοίκους και μικρά σπιτάκια. Αχ, το καημένοοοοο!

Τώρα, όμως, είναι σταρ, baby! Έχει πράγματα που θα ζήλευε οποιοσδήποτε στην ηλικία του (ή και οποιασδήποτε άλλης ηλικίας): βγάζει λεφτά με το παραμικρό. Ζει τη ζωή του σούπερ-σταρ, με όλη τη χλιδή, όλη τη δόξα (χα!), όλους τους φανατικούς, όλη την κούραση του να τρέχεις από μέρος σε μέρος και να δίνεις αυτόγραφα σε κοριτσάκια και να είσαι χαμογελαστός 24/7 ώστε να φανεί πόσο υπέροχο είναι να βρίσκεται κάποιος στη θέση σου, όλους τους παπαράτσι-λαγωνικά, που είναι ικανοί να δημιουργήσουν ακόμη και το παραμικρό σου φτάρνισμα σε πρωτοσέλιδο στον Kίτρινο Tύπο. Ή τα "κίτρινα" websites, που πλέον τροφοδοτούνται από το πανίσχυρο Web 2.0, στο οποίο εσύ γίνεσαι ο παπαράτσι του εαυτού σου (και το οποίο έκανε τον Bieber σταρ).

Βλέπω μια αφίσα που παρουσιάζει το δεξιά μέρος της ως ένα όνειρο, την κορφή του κόσμου, αυτό που λίγοι καταφέρνουν να φτάσουν, και το αριστερά μέρος ως κάτι φτωχό, που θα απομάκρυνε οποιοδήποτε σνομπ που έχει μάθει να ζει στην ακριβοπληρωμένη καλοπέραση. Κάτι σχεδόν... τριτοκοσμικό. Καλά τα έλεγαν οι Monty Python στο The Meaning of Life, όπου το Yorkshire της Αγγλίας παρουσιαζόταν ως "ο Τρίτος Κόσμος". Αποκλείεται να γίνεις σταρ στο Stratford. Είναι μια "σκέτη" πόλη. Για να γίνεις ΜΕΓΑΛΟΣ, πρέπει να πας εκεί που είναι οι ΜΕΓΑΛΟΙ. Στον Πρώτο Κόσμο, όπου θα είσαι... και ο πρώτος.

Για να δούμε το σλόγκαν της αφίσας:

"Find out what's possible if you never give up."

Μην τα παρατάς, μας λέει. Μην αφήσεις ένα μέρος όπως το Stratford, με τη μπίχλα του και τη μιζέρια του, να σε κατατροπώσει. Αν πιστέψεις στον εαυτό σου και δουλέψεις σκληρά, θα γίνεις ΜΕΓΑΛΟΣ. Θα παρατήσεις τη βρώμα του παρελθόντος για να πλένεσαι με επίχρυσους νιπτήρες στη βίλα σου στο Los Angeles.

Είναι, όμως, έτσι;

Κι αν συμβαίνει το αντίστροφο; Σίγουρα, δεν είμαι από τους τύπους που λένε ότι η αγαπημένη μου death metal μπάντα γράφτηκε σε πανίσχυρη δισκογραφική εταιρεία και "ξεπουλήθηκε". Καλό το underground, αλλά κάποια στιγμή πρέπει να πληρώσεις και τους λογαριασμούς της ΔΕΗ. Αλλά πρέπει πάντα να παρουσιάζουμε το παρελθόν ως κάτι τόσο βρωμερό, ώστε να ωχριά μπροστά στην αστραφτερή λιακάδα του LA; Γιατί, απ' όσο ξέρω, το Stratford δεν είναι και καμιά Λατινική Αμερική. Δεν είναι παραγκούπολη. Κι ο Bieber δεν μεγάλωσε σε κάνα σκλαβοπάζαρο, δεν έχει γνωρίσει την πραγματική φτώχεια. Φυσικά, εάν διαβάζεις αυτό το blog, ούτε εσύ έχεις γνωρίσει την πραγματική φτώχεια, την εξαθλίωση, τη φρίκη, την αγωνία. Σίγουρα, η οικογένεια του Bieber δεν πρέπει να ήταν εκατομμυριούχοι, ειδάλλως η μάνα του δεν θα έστελνε τα βιντεάκια του μικρού από το YouTube σε διαγωνισμούς ταλέντων, για να δει ο κόσμος πόσο ταλαντούχος είναι ο γιόκας της. Ήθελε να υπερηφανευτεί για το γιο της, όπως κάθε γονέας που τρέχει τα παιδιά του σε σχολές χορού και τραγουδιού για να δείξουν ωραία εικόνα στον κόσμο.

Πολλές φορές ακούω το "ποιος είναι αυτός ο καλλιτέχνης; Ούτε η μάνα του δεν τον ξέρει." Αν δεν είσαι ΓΝΩΣΤΟΣ, δεν θεωρείσαι ΚΑΛΟΣ. Αυτό που ξέρει ο κοσμάκης, αυτό εμπιστεύεται. Επομένως, για να γευτεί την επιτυχία ο Bieber, έπρεπε να γίνει γνωστός - γι' αυτό, άλλωστε, υπάρχουν κι οι διαγωνισμοί ταλέντου. Έπρεπε να είναι ένα αγοράκι με μια μπεμπεδίστικη φάτσα, ώστε να χτυπήσει στο τμήμα του κοινού που ευαισθητοποιείται όποτε βλέπει όμορφες παιδικές φατσούλες. Άχουτοοοο, το παιδάκιιιιι! Τι γλυκούλιιιιιι! Και, φυσικά, ο χαμηλός αυτός κοινός παρονομαστής (που μεταφράζεται σε πολύ υψηλά κέρδη, ο κερατάς) βρίσκεται στην ασπρομαυρίλα που βλέπουμε στην αφίσα.

Ζούμε σε έναν κόσμο ασπρόμαυρο και θα δούμε τα αληθινά χρώματα μόνο εάν γίνουμε σούπερ-σταρ. Εάν δεν τα καταφέρουμε και καταλήξουμε να μαγειρεύουμε σουβλάκια μέχρι να γίνουμε συνταξιούχοι, η χαμογελαστή εικόνα του Bieber εξυπηρετεί έναν και μόνο σκοπό: να μας πει, νια νια, νια νια, νιααααα! Κατάφερα τα πάντα! Δούλεψα σκληρά, πίστεψα στον εαυτό μου, δεν τα παράτησα, και τώρα είμαι στην κορφή του κόσμου, και είμαι ΜΕΓΑΛΟΣ. Κι εσύ είσαι ένα σκουπίδι, εκτός κι αν μου μοιάσεις.

Είμαστε σκουπίδια, επειδή δεν θέλουμε τη "φτωχή" τιμιότητά μας και αναζητούμε τη χλιδή. Γι' αυτό οι μεταλλάδες γκαρίζουν όταν η αγαπημένη τους underground μπάντα έγινε overground, επειδή δήθεν έχασε την τιμιότητά της και πλέον θα γίνει πλούσια και χλιδάτη, και οι "φτωχοί πλην τίμιοι" ακροατές της δεν θα μπορούν να "δεθούν" μαζί της.

Αυτή η αφίσα είναι φτιαγμένη ώστε να κάνει οποιονδήποτε να νιώσει σα σκουπίδι. Αυτό ευελπιστεί κι η ταινία. Όχι να σε κάνει να κυνηγήσεις τα όνειρά σου. Εάν είσαι εύκολο θύμα, θα την πατήσεις. Όπως -τι έκπληξη!- το target group της ταινίας, τα κοριτσάκια που θέλουν να τα φτιάξουν μαζί του. Όταν τους δείξεις πως ένα παιδάκι της ηλικίας τους γίνεται σταρ, τα κοριτσάκια δεν θέλουν πια τη ζωή τους. Όσα βλέπουν γύρω τους χάνουν το χρώμα τους, γίνονται ένα ασπρόμαυρο, μουντό, παγωμένο Stratford, που σε κάνει να θες να βρεις τα ζωντανά χρώματα της πολυτέλειας μιας μεγαλούπολης.

Τώρα, ας κοιτάξουμε ένα συγκεκριμένο σημείο της αφίσας:

"Produced by Justin Bieber". Γιατί δεν φτάνει να τον δείξεις ως έναν σταρ, τραγουδιστή, πρωταγωνιστή, φαινόμενο, ταλέντο. Πρέπει κάπως να δείξεις κι ότι τα κατάφερε μόνος του, ώστε να μην φαίνονται αυτοί που πραγματι τον πλασάρουν ως "ταλέντο". Γι' αυτό άλλωστε στο ντοκυμαντέρ, όπως είδα κι από το trailer, ο Bieber παρουσιάζεται να λαμβάνει μέρος σε κάθε στάδιο της παραγωγής.

Κοίτα με, δείχνω θαυμάσιος σε 3-D! Δες πώς παίζω κιθάρα!

Εάν όλ' αυτά δημιουργούνται με σκοπό να μισήσουμε τη ζωή μας, γιατί, άραγε, δίνουμε τόσα χρήματα στις εταιρείες που τα παράγουν; Γιατί δεν είμαστε ικανοποιημένοι με όσα έχουμε;

Γιατί δε θα γίνουμε ποτέ. Είναι στο αίμα μας. Τους αφήσαμε να μας πουλήσουν αυτό τον ψεύτικο κόσμο, επειδή η επάρκεια είναι κι αυτή ψεύτικη. Ποιος δεν θα ήθελε να τα έχει όλα; Κι όμως, κανένας δεν τα έχει. Ειδικά ο Bieber.

Είμαι σίγουρος ότι, βαθιά μέσα του, θα νιώθει πως κάτι λείπει στη ζωή του. Ένα κενό που δεν μπορεί να εξηγήσει το στραβωμένο από τα χιλιάδες φλας μυαλό του. Κι όμως, αργά ή γρήγορα, θα καταλάβει πως ό,τι ανθρώπινο είχε, πλέον έχει σβηστεί. Πλέον είναι ένα ιδανικό, ένα άφταστο όνειρο που οι καλοντυμένοι ατζέντηδες γυαλίζουν με τη φήμη, τα πλήθη, τα κουτσομπολιά, τα στάδια, το Photoshop, και τα 3-D γυαλιά με το αγαπημένο του χρώμα.

Κατά βάθος, όλοι ζηλεύουμε τον Bieber. Θέλουμε να ζήσουμε το μαρτύριο που βιώνει, γιατί πιστεύουμε πως έτσι θα μας δείξουν κατανόηση. Έτσι, παρακολουθούμε το ντοκυμαντέρ του. Με το να πληρώνουμε τα εισιτήρια, πληρώνουμε τους εαυτούς μας. Υποβάλλουμε τον εαυτό μας στο μαρτύριο που παρουσιάζεται στην οθόνη, γιατί, αν δεν μπορούμε να ψυχορραγήσουμε, ας δούμε κάποιον άλλο να ψυχορραγεί. Δείτε πόσα εκατομμύρια εισέπραξαν οι ταινίες Saw.

Δεν με εκπλήσσει που το Saw απέκτησε έξι sequel, ούτε το ότι ο Justin Bieber απέκτησε ταινία. Είναι και τα δύο ντοκυμαντέρ της εποχής μας, που καταγράφουν το, ότι, τελικά, δεν υπάρχουν χρώματα πουθενά στον κόσμο. Ούτε στα Stratford μας, ούτε στην California τους. Είμαστε όλοι σε μια σκοτεινή γκριζάδα και αναζητούμε το πολύχρωμο τίποτα, ως voyeurs του ανθρώπινου πόνου.

Ας χαμογελάσουμε, λοιπόν, όπως ο Bieber, για ν' αφήσουμε το ουράνιο τόξο της επιτήδευσης να μας λούσει με την απαστράπτουσα γοητεία του.

Σε 3-D.